انقلاب اسلامى ايران، انقلابى ايدئولوژيك‏

مشخِص اصلى و اساسى انقلاب اسلامى ايران اين است كه يك انقلاب ايدئولوژيك است نه صرفا يك انقلاب مادى طبقاتى و يا يك انقلاب ليبراليستى و آزاديخواهانه. ولى اينجا ممكن است سوء تعبير شود. بعضى خيال مى‏ كنند اسلام چون دين است يك معنويت است و در كنار ساير عناصر قرار مى‏ گيرد. در بعضى از نوشته ‏ها وقتى مى‏ خواهند انقلاب اسلامى ايران را تحليل كنند مى‏ گويند در اين انقلاب عناصر متعددى دخالت داشته، يكى از آن ها عنصر مذهبى است كه طالب يك معنويت است چون در ايران معنويتى كه مردم ايران به آن علاقه‏ مند بودند آسيب ديده و عواطف معنوى مردم جريحه‏ دار شده بود، ولى در كنار اين، شكم مردم هم گرسنه مانده بود، شكاف طبقاتى هم در ميان مردم بود، بى‏ عدالتى هم بود، اختناق هم بود، استبداد هم بود، استعمار هم بود؛ يكى از مسائل هم اين بود كه با معنويتى كه اين مردم به آن گرايش دارند مبارزه شده بود، آن هم تضعيف شده بود، آن هم منشأ نارضايتى شده بود و آن هم ريشه ‏اى در هجوم و تعرض مردم داشت.

اين اشتباه است. اين حرف را افرادى مى‏ گويند كه با اسلام آشنا نيستند يا خودشان را به آن در مى‏ زنند. اسلام يك مكتب جامع است. علت عمده‏اى كه اين انقلابِ اسلامى را در جهان بى‏ نظير ساخته اين است كه تعرض به خاطر بى‏ عدالتى هم رنگ اسلامى به خود گرفت، چون اسلام در متن تعليماتش گنجانده است كه نبايد بى ‏عدالتى وجود داشته باشد. ما ديديم كه وقتى هم كه مردم ما عليه بى ‏عدالتى مى‏ جنگيدند و از بى ‏عدالتى‏ ها شكايت مى‏ كردند باز تكيه‏ شان روى اهرم دين و مذهب بود، باز مى‏ رفتند سراغ سخنان على، سخنان پيغمبر، آيات قرآن، يعنى همين ها هم رنگ معنوى به خود گرفته بود. وقتى كه مى ‏رفتند سراغ استبدادها و استعمارها و اختناق ها و اين كه بايد اين ها را از ميان برد، باز روى منطق اسلام تكيه‏ مى‏ كردند كه اسلام مى‏ گويد با ظالم بايد مبارزه كرد، با استبداد بايد مبارزه كرد، در مقابل خارجى كه قصد استعمار تو را دارد بايد ايستادگى كرد، در مقابل اختناق بايد ايستادگى كرد، اسلام مى‏ گويد حرّيت چنين [ارزشى دارد،] على عليه السلام فرمود: وَ لاتَكُنْ عَبْدَ غَيْرِكَ وَ قَدْ جَعَلَكَ اللَّهُ حُرّاً «1». هرگز بنده ديگرى مباش زيرا خدا تو را آزاد آفريده است. روح انقلاب فرانسه را اين جمله تشكيل مى ‏دهد كه انسان آزاد به دنيا آمده است و بايد آزاد از دنيا برود؛ در 1250 سال قبل از آن على (ع)گفت: بنده ديگرى مباش كه خدا تو را آزاد آفريده است. اين جمله در آن وصيتى است كه به امام حسن عليه السلام مى‏ فرمايد.

مجموعه‏ آثاراستادشهيدمطهرى    ج‏24   ص 205- 204